Steeds meer mensen maken tegenwoordig een levenstestament. Een belangrijk document dat regelt wie er alles namens u mag regelen, wanneer u onverhoopt wilsonbekwaam zou worden of wanneer u zaken niet zelf buiten de deur kunt regelen omdat u bijvoorbeeld een gebroken heup heeft of omdat u niet naar buiten wenst te gaan vanwege sneeuw of storm.
Levenstestamenten zijn er vanaf 2 pagina’s tot wel 23 pagina’s en van zo’n € 400 tot wel € 1.250. Veel verschillen dus, maar hetgeen dat de meeste van deze levenstestamenten als overeenkomst laten zien is dat er geen rekening is gehouden met “de nieuwe standaard” van het samengesteld gezin.
Hoe dit zit? Eenvoudig: De wet gaat uit van een standaard gezinssituatie, zijnde: man + vrouw en twee kinderen Wordt hieraan niet voldaan, dan zijn er diverse bepalingen in het levenstestament die ervoor zorgen dat de afwikkeling helemaal fout loopt.
De vijf meest gemaakte fouten in het levenstestament:
I. Schenkingen
II. Afwikkelen nalatenschap
III. Tijdens leven geschonken bedragen
IV. Uitsluitingsclausule
V. Rente op erfdelen kinderen
Ad I: Schenkingen
In een standaard levenstestament staat dat de kinderen mogen schenken aan zichzelf én aan de eventuele kleinkinderen. Dit kan belangrijk zijn om de erfbelasting te verkleinen en de hoge eigen bijdrage in de Wet langdurige zorg te verminderen. Helaas gaat het hierdoor erfrechtelijk wel vaak weer fout. Waarom? De wet gaat uit van het standaard situatie, zijnde: man + vrouw en twee kinderen. Voldoe je hier niet aan, dan komen er problemen.
Een voorbeeld om dit te verduidelijken:
Angelique en Arie zijn getrouwd in gemeenschap van goederen. Angelique heeft 2 kinderen uit een vorige relatie en Arie heeft 1 dochter uit een vorige relatie. In het testament bepalen beide echtgenoten dat alles naar de eigen kinderen gaat, maar dat de partner het vruchtgebruik krijgt. Nu maken beiden ook een levenstestament waarin standaard wordt opgenomen dat de gevolmachtigde schenkingen mag doen. Wanneer Arie iets overkomt houdt Angelique alles in vruchtgebruik. Maar wanneer Angelique gaat dementeren heeft zij haar kinderen aangewezen als gevolmachtigden over alles. Zij mogen ook schenkingen doen, maar alleen aan zichzelf. Om de erfbelasting en de WLZ (hoge eigen bijdrage te slim af te zijn) schenken zij er gretig op los, waardoor bij het overlijden van Angelique de dochter van Arie helemaal niets meer krijgen uit de nalatenschap van haar vader.
Ad II: Afwikkelen nalatenschap
Ook staat in standaard levenstestamenten niet duidelijk gemeld hoe een afwikkeling van een nalatenschap verloopt en kan het in veel gevallen zo zijn dat de “verkeerde personen” de nalatenschap afwikkelen. Het levenstestament is hierin vaak strijdig met het testament en kan dit zelfs “overrulen”.
Een voorbeeld:
Angelique en Arie hebben in hun testament opgenomen dat ze elkaars executeur zijn en daarmee elkaars nalatenschap kunnen afwikkelen. Wanneer de partner dit niet zou kunnen/willen of zou zijn overleden, dan benoemt Angelique haar eigen kinderen en Arie zijn dochter. Nu overlijdt Angelique in een auto-ongeluk en dient Arie haar erfenis af te wikkelen. Arie aanvaardt de executeursbenoeming. Helaas is dit allemaal iets teveel voor Arie en na 3 weken als executeur te hebben gewerkt wordt Arie wilsonbekwaam en hij wordt opgenomen in een verpleeghuis. Gelukkig heeft Arie een levenstestament gemaakt en hij heeft daarin zijn dochter benoemd om alles namens hem te doen (dus ook opengevallen nalatenschappen af te wikkelen). Het ongewenste gebeurt en de hele erfenis van Angelique wordt nu niet afgewikkeld door haar kinderen (zoals dat wel staat in haar testament) maar door de dochter van Arie op grond van het levenstestament.
Ad III: Tijdens leven geschonken bedragen
Dit probleem doet zich voor als één van de kinderen tijdens zijn of haar leven méér geschonken heeft gekregen dan het andere kind en er in het testament is vastgelegd dat bij het overlijden van de ouder het benadeelde kind wordt gelijkgetrokken met een extra geldbedrag.
Door het testament worden de kinderen nu keurig gelijkgetrokken bij het overlijden van de ouder. Maar ook hier gooit het “standaard” levenstestament roet in het eten.
Wat gebeurt er?
In het levenstestament staan de eigen kinderen genoemd ná de partner. Na het overlijden van Angelique hebben zij een vordering die pas wordt uitbetaald wanneer Arie is overleden. Door het levenstestament standaard op te maken kan het zijn dat er geen gelijktrekking komt van beide kinderen, zoals was opgenomen in het testament.
Een voorbeeld:
Angelique overlijdt en heeft tijdens leven € 100.000 meer geschonken aan kind A dan aan kind B. In het testament heeft zij dit rechtgetrokken, waardoor de eerste € 100.000 na haar overlijden voor kind B is. Echter, het levenstestament heeft andere ideeën. Na het overlijden van Angelique heeft Arie vrij spel om alles aan zijn dochter te schenken en bij het wilsonbekwaam worden van Arie heeft zijn dochter vrij spel. Maar zelfs als dit zou zijn afgedekt, gaat het hier toch nog fout. Wanneer er namelijk zou worden geschonken aan de beide kinderen van Angelique (om erfbelasting en hoge eigen bijdrage WLZ te voorkomen) dan is dit niet conform het testament. Wanneer er wordt geschonken en er bij het overlijden van Arie nog € 50.000 over is van het vermogen van Angelique, zien we dat er te weinig is om de kinderen gelijk te trekken. De eerste € 50.000 is dan voor kind B, maar kind A kan dan weer een beroep doen op diens legitieme portie. Kortom…….het gaat helemaal fout.
Ad IV: Uitsluitingsclausule
De uitsluitingsclausule is een mooie bepaling die als doel heeft dat alles dat de kinderen hebben gekregen uit een erfenis of schenking van hunzelf blijft en bij een eventuele echtscheiding niet hoeft te worden gedeeld. We hebben een harde uitsluitings- clausule en een zachte uitsluitingsclausule. Wanneer de uitsluitingsclausule wordt opgenomen in het testament dient uiteraard ook éénzelfde uitsluitingsclausule te worden opgenomen in het levenstestament, daar waar het schenkingen betreft.
Maar nóg belangrijker: er dient dezelfde uitsluitingsclausule te worden opgenomen in het levenstestament als in het testament (tenzij de volmachtgever iets anders wenst).
Ad V: Rente op erfdelen kinderen
Om de WLZ hoge eigen bijdrage te slim af te zijn (én héél veel erfbelasting te besparen) is de renteclausule in het testament erg belangrijk. Door deze rente lopen de vorderingen van de kinderen alsmaar op. Deze vorderingen van de kinderen kunnen worden vrijgesteld voor de hoge eigen bijdrage WLZ, maar na enkele jaren is ook deze rente een hoog bedrag. Maar zoals vorig jaar is uitgemaakt door de rechter dient in het levenstestament wel uitdrukkelijk te worden bepaald dat deze rentecomponent óók mag
worden beschermd tegen de hoge eigen bijdrage WLZ. Wanneer dit niet uitdrukkelijk staat bepaald, is deze rentecomponent hierdoor niet gevrijwaard van de WLZ.